Bij dergelijke ontwikkelingen is het des te meer nodig dat anderen hun werkzaamheid op orgelgebied voortzetten. De Stichting Organum Frisicum hoopt haar activiteiten te continueren, in 2012 en nog geruime tijd daarna. Om met de voorjaarsexcursie te beginnen: deze zal dit jaar plaats op zaterdag 31 maart plaats vinden. Tzummarum, Sexbierum, Wijnaldum en Harlingen worden bezocht. Allemaal plaatsen waar kerk en/of orgel onlangs zijn gerestaureerd. Een uitgebreide beschrijving van deze voorjaarsexcursie vindt u in deze krant vanaf bladzijde 2. Het donateursconcert vindt plaats op vrijdag 29 juni – tussen halve finales van het EK voetbal op 27 en 28 juni en de finale op zondag 1 juli – in de Reginakerk te Zweins. Het orgel wordt bespeeld door Broer de Witte. Hij kent het orgel goed. Hij is niet alleen cantor-organist van de protestantse gemeente in Goutum (bij Leeuwarden), maar ook van PKN-gemeente Ried e.o. Deze gemeente bezit nog vier kerkgebouwen (in Ried, Dongjum, Schingen en Slappeterp), terwijl ze vier andere heeft overgedragen aan de Stichting Oude Friese Kerken (Zweins, Peins, Schalsum en Boer). Tot enige jaren geleden begeleidde Broer de Witte daarom regelmatig de zondagse gemeentezang in Zweins. Het wordt een bijzonder concert, omdat het niet alleen maar om een orgelconcert gaat. Aan het donateursconcert wordt namelijk medewerking verleend door Hannah de Witte, dochter van Broer. Zij is fluitiste en speelt dwarsfluit en traverso. De deuren van de Reginakerk in Zweins gaan om 19.15 uur open. Van 19.15 tot 19.45 uur is de ‘inloop’ waarbij in de kerk gratis een kopje koffie of thee verkrijgbaar is. Om 19.45 uur houdt Broer de Witte een inleiding, waarbij hij over de geschiedenis van de Reginakerk en het Wenthinorgel uit 1785 én over het te spelen programma zal vertellen. Vervolgens kan er voor eigen rekening nog een kopje koffie of thee worden gedronken, waarna om 20.30 uur het eigenlijk concert van Broer en Hannah de Witte begint. Na afloop van het concert om ongeveer 21.30 uur is er in de kerk nog een nazit waarbij onder het genot van een drankje met de concertgevers en toehoorders over het concert kan worden nagepraat.

Net als in 2011 wordt dit jaar in samenwerking tussen Tsjerkepaad en Organum Frisicum weer een ‘orgeltoertocht’ georganiseerd. Deze vindt plaats op zaterdag 28 juli. Door Jochem Schuurman (orgel) en Alina Rozeboom (sopraan) wordt in drie kerken in Zuidoost Friesland een concert van een half uur gegeven. Het eerste concert vangt om 13.30 uur aan in de protestantse kerk van Nieuwehorne. Hier zal tevens een fietsroutebeschrijving worden verstrekt, zodat de bezoekers zich desgewenst per fiets van de ene naar de andere concertlocatie kunnen verplaatsen. Daarna wordt om 15.00 uur geconcerteerd in de Bonifatiuskerk te Oldeberkoop en het slotconcert van die middag begint om 16.30 uur in de protestantse kerk van Noordwolde. Nadere mededelingen volgen onder andere op de websites van Organum Frisicum en van Tsjerkepaad.

De nationale orgeldag vindt, zoals te doen gebruikelijk, plaats op de tweede zaterdag in september, dat is in 2012 op 8 september. Net als vorig jaar kunnen belangstellende organisten zich met behulp van de computer aanmelden en zich via de website van Organum Frisicum zelf inroosteren. Voor donateurs van Organum Frisicum kan dit vanaf maandag 14 mei en voor niet-donateurs vanaf maandag 11 juni 2012. Vooraf dient dan wel het bedrag van € 15,00 voor de deelname overgemaakt te zijn naar banknummer 2377793 van de Stichting Organum Frisicum onder vermelding van postcode en huisnummer. Pas dan kan men zich via de website aanmelden omdat die gegevens in een database opgenomen moeten worden. Bij de inroostering op de site kan de deelnemende organist zien wanneer in een kerk gespeeld kan worden. Tot en met zondag 1 juli kan iemand zijn eigen rooster nog aanpassen. Als er ergens nog een interessant ‘roostergaatje’ blijkt te zijn, kan men dat dus benutten. Met deze procedure beogen we een voor ieder optimaal speelrooster. Op één orgel kan maximaal 30 minuten per persoon gespeeld worden (dus niet een dubbel blok of later op de dag nog eens). In de tweede helft van augustus krijgen de deelnemende kerken de ingevulde roosters toegestuurd. Kerken die niet alleen aan de nationale orgeldag maar ook aan Tsjerkepaad meedoen, zijn duidelijk op bladzijde 7 aangegeven. Belangstellende organisten die zich liever telefonisch dan digitaal willen aanmelden kunnen zich op dinsdag 22 mei (donateurs) en dinsdagavond 19 juni (niet-donateurs) van 19.30 tot 21.30 uur via telefoonnummer 058-2153988 opgeven voor de nationale orgeldag in Fryslân en daarbij hun voorkeuren voor kerken en orgels aangeven. Voorlopig is het streven van de Stichting Organum Frisicum het aantal aan de orgeldag deelnemende kerken zoveel mogelijk te combineren met aan Tsjerkepaad deelnemende kerken. Zo doet in 2012 de Sint-Piterkerk te Grou voor het eerst aan de nationale orgeldag in Fryslân mee. Het Van Damorgel uit 1853 in deze kerk is pas gerestaureerd. Daarom zijn kerk en orgel in Grou tevens opgenomen in de najaarsexcursie van Organum Frisicum. Ook de pas gerestaureerde orgels in Sexbierum en Wijnaldum zijn tijdens de nationale orgeldag te bespelen.

De najaarsexcursie zal plaats vinden op zaterdag 29 september en zal gaan langs de orgels van Âldeboarn, Akkrum, Jirnsum en Grou. De orgels zullen in de aangegeven volgorde worden bezocht. In de Doelhofkerk van Âldeboarn bevindt zich het oudste Van Damorgel (1779). Het is het eerste orgel dat door de zelfstandige orgelmakerij Van Dam, die vier generaties lang – tot 1926 – in Leeuwarden was gevestigd. De orgels van Akkrum (Van Oeckelen, 1856) en Grou (Van Dam, 1853) zijn recentelijk gerestaureerd. Het orgel in Grou is één van de weinige Van Damogels met een vrij pedaal (zie ook het artikel op bladzijde 8 van Folkert Binnema over het orgel in de Haghakerk te Heeg). De situatie van de derde kerk, de Doopsgezinde Kerk in Jirnsum, is eveneens interessant. Het gebouw is net als de vermaningen van de nabij gelegen dorpen Poppenwier (Poppingawier), Terherne (Terhorne) en Wergea (Warga) niet meer als kerk in gebruik en is sinds 2006 particulier bezit. Nog maar één keer per jaar vindt er een kerkdienst plaats, op de eerste zondag in september. Tegenwoordig is het een ‘ontmoetingscentrum’ waar naast curiosa historische en culturele boeken verkocht worden. Voorts worden er exposities georganiseerd en soms vindt er ook een concert plaats. Daarnaast is het een locatie voor rouw- en trouwdiensten. Aan het eind van de vorige eeuw is het Bakker & Timmenga-orgel uit 1882 door Nijsse & Zoon gerestaureerd. Deze orgelmakerij uit Zeeland heeft het orgel ook in onderhoud. Eigenaresse Alice Jongbloed beoogt met dit gebruik van het kerkgebouw een passende herbestemming te realiseren. Het is aan de excursiedeelnemer om te beoordelen of zij daarin geslaagd is.

Een nieuwe ontwikkeling is de participatie van de Stichting Organum Frisicum in de organisatie van het Leeuwarder Orgelfestival. Dit orgelfestival vindt sinds 2007 in Leeuwarden plaats. De organisatie is primair in handen van de Stichting Orgelconcerten Grote Kerk Leeuwarden. Theo Jellema is festivalleider. Elk jaar staat een componist centraal. Dit jaar is dat de vermaarde (Noord-)Nederlandse componist Jan Pieterszoon Sweelinck. De voorbereidingen zijn in volle gang. De festivalevenementen worden dit jaar gespreid en verplaatst. In mei en juni geeft Theo Jellema drie orgelconcerten met werken van Sweelinck en tijdgenoten. Op zaterdag 8 september wordt er afgesloten met het slotconcert van de nationale orgeldag. Dit concert zal worden verzorgd door Age Freark Bokma uit Berlijn, oorspronkelijk afkomstig uit Fryslân en oud-leerling van Theo Jellema. Het programma van het slotconcert zal ruim tevoren bekend worden gemaakt, onder andere op de websites www.orgelleeuw.nl en www.organumfrisicum.nl.

Na het overlijden van Jongepier drong zich de vraag aan het stichtingsbestuur op: ‘Hoe nu verder?’ Het vanzelfsprekende antwoord is, dat de meeste werkzaamheden die Jan Jongepier voor de Stichting Organum Frisicum verrichtte, zullen worden overgenomen door Theo Jellema. De laatste jaren verzorgde deze in de Friese orgelkrant al de rubriek ‘Veranderend orgellandschap in Fryslân’. Nu wordt hij ook – zo is besloten – de eerste excursieleider, dat wil zeggen dat hij alle inleidingen tijdens de orgelexcursies voor zijn rekening neemt en dat hij bij elke orgelexcursie tenminste 50% van de orgelbespelingen zal verzorgen. Jochem Schuurman, Broer de Witte en Peter van der Zwaag zullen beurtelings voor het resterende deel van de orgelbespelingen tekenen. De fenomenale orgelkennis van Jan Jongepier was voor een belangrijk deel gebaseerd op zijn jarenlange werkzaamheid als orgeladviseur. Die kennis deelde hij met orgelliefhebbers tijdens excursies maar vooral via zijn vele publicaties over orgels. Zijn veelzijdigheid bleek daarnaast ook uit de vele concerten die hij heeft verzorgd. Al deze facetten van zijn arbeidzame leven bieden aanknopingspunten om de herinnering aan zijn persoon door bijvoorbeeld een boekenprijs of subsidiefonds levend te houden. Het stichtingsbestuur van Organum Frisicum gaat de mogelijkheden daartoe onderzoeken.

Het was de wens van Jan Jongepier (onder andere kenbaar gemaakt aan onze oud-secretaris Ad Fahner) dat zijn archief in Friesland zou blijven en de aanzet zou vormen tot een Fries Orgelarchief. In maart is zijn archief overgebracht naar Tresoar waar onder meer provinciale archief is ondergebracht. Het zal in de komende maanden worden geïnventariseerd en in het najaar met enig ceremonieel officieel worden overgedragen. Tresoar, voortgekomen uit de voormalige Provinciale Bibliotheek Friesland, het Rijksarchief en het Fries Letterkundig Museum en Documentatiecentrum is gevestigd in Leeuwarden, Boterhoek 1 (aan de voet van de oude Oldehove). In Jongepiers archief waren ook de archieven van A.P. Oosterhof, van Boeijenga uit Sneek en van Pennning (het laatste archief via Sytse ten Hoeve in zijn bezit gekomen) opgenomen. Samen met het archiefmateriaal over de Friese orgelcultuur dat al bij Tresoar aanwezig is, zoals het archief van L.J de Jong uit Heerenveen en het archief van de Koninklijke Orgelmakerij Bakker & Timmenga, dat zich in het naastgelegen Historisch Centrum Leeuwarden bevindt, moet dit leiden tot een uitgebreid Fries Orgelarchief. Een dergelijk orgelarchief past bij de rijkdom van de Friese orgelcultuur. Door de overdracht aan Tresoar is een goede toegankelijkheid verzekerd.