Allereerst is op dit gebied te melden dat het Adema-orgel (1898) in de rooms-katholieke Heilige Michaelkerk in Harlingen weer kan worden bespeeld en beluisterd. Net nadat een paar jaar geleden de restauratie door Adema’s Kerkorgelbouw BV was voltooid, veroorzaakten stucwerkzaamheden een calamiteit waardoor het interieur van het orgel vol gruis kwam te liggen. Inmiddels is het orgel weer gereinigd en in orde gebracht.

De ingebruikneming van het eveneens door de firma Adema gerestaureerde en uitgebreide orgel (met herstel van de mechanische tractuur!) in de Sint-Bonifatiuskerk te Leeuwarden vond plaats op zondag 11 september j.l. Inmiddels wijdden Ton van Eck, Victor Timmer en Sible de Blaauw er een zeer lezenswaardig boek aan, dat de titel draagt: “Een prachtig werk”

Het groot onderhoud van het Van Dam-orgel (1869) van Hommerts kreeg inmiddels zijn beslag; het werd uitgevoerd door Bakker & Timmenga. De ingebruikneming van het herstelde orgel werd gecombineerd met die van de gerenoveerde kerk op 6 november 2022.

Het groot onderhoud van twee andere Van Dam-orgels, die van Oosterbierum (1868) en Akkerwoude (1818), is inmiddels ook afgerond. In Akkerwoude waren de werkzaamheden, die werden uitgevoerd door Mense Ruiter Orgelmakers, iets omvangrijker dan gangbaar is bij groot onderhoud. Met toestemming van de RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) kon de intonatie, die de restaurateurs van Jos Vermeulen Orgelbouw (Alkmaar) in 1977 voor onoplosbare problemen had geplaatst, worden geoptimaliseerd. De al te timide klank die het orgel bezat, heeft plaatsgemaakt voor een stralender klankbeeld. De werkzaamheden in Oosterbierum werden verricht door Bakker & Timmenga.

De restauratie van het Hardorff-orgel van Baaium (1878), waarvoor eveneens Bakker & Timmenga tekende, resulteerde in de wedergeboorte van een orgel dat al lange tijd onbespeelbaar was. Het instrument is bijzonder doordat het hoofdwerk een Mixtuur bevat (die was in de tijd waarin het orgel werd gebouwd niet meer zo gangbaar) en het bovenwerk een Melophone (in 1878 in Fryslân een noviteit). De ingebruikneming vond plaats op 3 februari j.l.

Ingebruikneming van het Radersma-orgel van Wommels (1847) na groot onderhoud door Bakker & Timmenga, vond plaats op 19 maart 2022.

In deze terugblik voegen we aan dit 19eeeuwse zevental orgels ten slotte een 18een een 20e-eeuws instrument toe.

Het 18e-eeuwse instrument is het orgel van Sloten. Met als uitgangspunt een instrument dat Jan Harmens in 1704 voltooide, gaf Albertus van Gruisen het zijn tweeklaviers gedaante in 1786. Na verval in de 20e eeuw herrees het in 1976 stralend uit een restauratie door Jürgen Ahrend. Nu, bijna 50 jaar later, bleken enige herstelwerkzaamheden, vooral aan de balg, noodzakelijk. Ze werden uitgevoerd door Bakker & Timmenga in april/ mei 2022.

Het Mense Ruiter-orgel (1960) van Nieuw Perspectief in Hurdegaryp (oorspronkelijk gebouwd voor de Filadelfiakerk te Groningen) is het jongste instrument waaraan in de afgelopen periode is gewerkt. Dit fraaie orgel, dat zich onttrekt aan neobarokke sjablones, werd in Hurdegaryp in gebruik genomen in 1997 en toen uitgebreid met een vrij pedaal. Nu, ruim 25 jaar later, was het tijd om aan het bedrijf dat het orgel had gebouwd, te vragen aan een aantal aspecten te werken: door loodcorrosie aangetaste conducten zijn vervangen door nieuwe met een hoger tinpercentage, te korte pijpen van de Octaaf 8’ van het pedaal zijn verlengd en de klank van de Bourdon 16’ van het pedaal is verbeterd.

In de komende tijd zal weer een aantal 19eeeuwse orgels onder orgelmakershanden worden genomen. Dat zijn in elk geval de orgels van Goutum (Van Dam 1864), Menaam (Hardorff 1861) en de Lutherse Kerk in Leeuwarden (Van Dam 1869). In Goutum en Menaam gaat het om groot onderhoud, bij het Leeuwarder orgel is sprake van restauratie.

In Oosterbierum: Stef Tuinstra
in Harlingen en Leeuwarden St. Bonifatius: Ton van Eck
in Akkerwoude, Baaium, Hommerts, Hurdegaryp, Leeuwarden Lutherse Kerk en Wommels: Theo Jellema
in Menaam: Peter van Dijk
in Sloten en Goutum: geen