Al in de 8e eeuw werd het mogelijk gemaakt om eigen kerken in Fryslân te stichten. Men mocht op eigen land, dus bezit vanuit het eigen dorp, een kerk stichten, daar kreeg men vergunning voor. Dat hoefde niet via de bisschop. De bisschop moest het wel goedkeuren, maar hij kon het niet verbieden. Kerkeigenaars mochten een eigen priester kiezen, die wel uit het eigen diocees moest komen, niet daarbuiten, want anders had de bisschop daarover te besluiten.

Was de kerk in Westergeest door een kloosterorde (Sint Bonifatiusabdij te Dokkum) gesticht, Oudwoude werd gebouwd door enkele families. Wie dat exact waren is niet bekend. Er zijn wel een twintigtal families bekend die vielen onder de prebende van de kerk, ze zullen ongetwijfeld bijgedragen hebben aan de bouw van hun kerk. Ze gaven land aan de kerk, maar ze gaven ook land aan het vrouwenklooster Olijfberg te Veenklooster. In 1488 had de kerkparochie Oudwoude een eigen pastoor: Heer Koenraet. Westergeest had al een eeuw eerder een pastoor, met vicaris of prebendaris (hulppastoor). Een prebendaris was iemand die door de vrije giften uit kloosters en bisdommen kon bestaan. Daar werd hen dan sina cure gegeven (zonder zorg). De overige geestelijken kregen geld van hun orde. Fryslân kende betrekkelijk veel prebendarissen. In de praktijk waren ze hulppastoor en gaven onderwijs.

Nu was 1580 een belangrijk jaar in Fryslân. Om een eind te maken aan de eeuwigdurende strijd tussen katholieken en protestanten, maar vooral tussen families die het om de macht te doen was, hadden Provinciale Staten besloten dat ieder over moest gaan tot het protestantisme. Alle rooms-katholieke kloosters werden in beslag genomen door Provinciale Staten en de Roomse eredienst werd afgeschaft. Priesters moesten óf vluchten, óf hun priesterschap opgeven, óf ze konden mee overgaan naar de Reformatie, dus protestants worden. De priester van Westergeest Bernardus Henrici vluchtte. Ook de pastoor van Oudwoude, Johannes van Meppel bleef Rooms-Katholiek en vertrok. Hendrik Hendrixz, de prebendaris of hulppastoor van Oudwoude, bleef en werd van de ene op de andere dag hervormd. Hij mocht in functie blijven en moest voortaan de kerkdiensten verzorgen en de kinderen onderwijs geven.

Nu was 1580 een belangrijk jaar in Fryslân. Om een eind te maken aan de eeuwigdurende strijd tussen katholieken en protestanten, maar vooral tussen families die het om de macht te doen was, hadden Provinciale Staten besloten dat ieder over moest gaan tot het protestantisme. Alle rooms-katholieke kloosters werden in beslag genomen door Provinciale Staten en de Roomse eredienst werd afgeschaft. Priesters moesten óf vluchten, óf hun priesterschap opgeven, óf ze konden mee overgaan naar de Reformatie, dus protestants worden. De priester van Westergeest Bernardus Henrici vluchtte. Ook de pastoor van Oudwoude, Johannes van Meppel bleef Rooms-Katholiek en vertrok. Hendrik Hendrixz, de prebendaris of hulppastoor van Oudwoude, bleef en werd van de ene op de andere dag hervormd. Hij mocht in functie blijven en moest voortaan de kerkdiensten verzorgen en de kinderen onderwijs geven.
Sinds 1611 heeft Oudwoude samen met Westergeest steeds één predikant. Dat is het geval tot vandaag toe. Elke zondag wordt er een kerkdienst gehouden, de ene zondag in Westergeest, de andere in Oudwoude. De PKN-gemeente bestaat nu uit Oudwoude, Westergeest en Triemen.

De kerk van Oudwoude is een fraai voorbeeld van een kerk waar diverse rouwborden hangen van families die op Fogelsanghstate woonden, maar ook van families uit Kollum. Kerkelijk viel Veenklooster met Fogelsanghstate gedeeltelijk onder Oudwoude. De rouwborden dateren van 1675 tot 1783. De familie Van Heemstra woonde geregeld de kerkdiensten bij in Oudwoude. Ze kregen zelfs aan de oostzijde een eigen ingang naar hun familiebank, die in 1966 weer werd weggehaald. Op de begraafplaats zijn twee grafkelders te vinden van de adel die in Oudwoude en in Veenklooster hebben gewoond. In de grafkelder van de familie Van Limburg Stirum zijn enkele leden van de familie bijgezet, die in Villa Vaartzicht onder Oudwoude woonden. Onder anderen Louis Gaspard Adrien graaf van Limburg Stirum (1802-1884), die grietman was van Kollumerland c.a. maar ook lid van de Eerste Kamer en in die hoedanigheid werd ingezet om als voorzitter op te treden van de Eerste en Tweede Kamer om de liberale grondwet Thorbecke (1848) door de gezamenlijke vergadering van de Staten-Generaal te loodsen. Hij werd daarvoor ‘beloond’ met het commissariaat des konings in de provincie Groningen en later Gelderland. De tweede grafkelder is van de familie Van Heemstra.
De voormalige pastorie uit 1806 is een opmerkelijk rijksmonument. Deze ligt ten noordoosten van de kerk en is gelegen aan een oprijlaan. De pastorijehof is een aanzienlijke tuin, mogelijk van Lucas Roodbaard.
In de jaren tachtig van de negentiende eeuw vond herstel plaats van de kerk. De toren was al eind 18e eeuw wegens bouwvalligheid afgebroken en in de jaren tachtig kwam daarvoor in de plaats een daktorentje. De kerk werd toen naar mode van die tijd geheel wit bepleisterd, dat werd in 1965 weer verwijderd. Het orgel dateert van 1845 en is een Lambertus van Dam-orgel. Lange tijd stond de kast naar achteren geplaatst op de kraak, maar in 2006 is het orgel naar voren “geschoven”, dit kwam de klank alleen maar ten goede.
Meteen rechts van de ingang van de kerk is een gedenksteen van Jan Binnes uit Oudwoude-Veenklooster, één van de leiders van de opstand tegen de Franse overheersing in 1797, vooral bekend onder de term Het Kollumer Oproer. Binnes werd in Leeuwarden voor zijn daden onthoofd.
Vermeldenswaard is tevens dat de vaste organist in Oudwoude-Westergeest sinds 1959 Pietsje Adema-de Bruin is.