In de afgelopen maanden stonden er steigers rondom het orgel van de Radboudkerk in Jorwert. Nu klinkt het bijzondere Van Gruisen-orgel uit 1799 weer als vanouds. Ondertussen bereidt de Stichting Alde Fryske Tsjerken zich voor op de volgende restauratie: het Hardoff-orgel in Britsum. Voor de Stichting zijn de orgels in de kerk belangrijk. Want kerk en orgel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
De Stichting heeft een lange geschiedenis met het restaureren van orgels. Eerder restaureerde Alde Fryske Tsjerken de orgels van Sint-Jacobiparochie (1983), Blessum (1995), Terband (2003), Hegebeintum en Zweins (2004), Boksum (2011-2013) en Leeuwarden-Huizum (2014). In het afgelopen jaar werd het orgel in Jorwert aangepakt. Het initiatief voor een restauratie gaat altijd uit van de Plaatselijke Commissie, die ook een deel van het geld hiervoor beschikbaar stelt. Zo is dat ook gegaan in Britsum, waar de Plaatselijke Commissie helpt om het geld voor de restauratie in te zamelen.
De eeuwenoude kerk van Britsum staat op de hoge terp in het dorp. De kerk is in 1980 door de Stichting Alde Fryske Tsjerken in eigendom overgenomen van de Hervormde Gemeente Britsum-Cornjum-Jelsum en sindsdien in beheer bij de vrijwilligers van de Plaatselijke Commissie. Het meest bijzondere in de kerk zijn die muurschilderingen, die bij de restauratie in 1989 onder de witkalk in het koor werden ontdekt.
Hardoff
Het orgel, geplaatst op een galerij aan de westzijde, werd in 1861 gebouwd door de Leeuwarder orgelbouwer Willem Hardorff (Leeuwarden, 8 maart 1815 – Leeuwarden, 24 september 1899). Hardoff bouwde orgels in onder meer de kerken van Kubaard, Kimswerd, Gaast, Menaam en Gauw. Het orgel in Britsum onderging sinds de bouw nauwelijks wijzigingen. In het begin van de 20e eeuw werd op het hoofdwerk de Quint 3 voet door een Violon 8 voet (vanaf c0) vervangen. In 1950 werd een elektrische windvoorziening aangebracht. De kas is van grenen. Het front presenteert zich niet als typerend voor Hardorff, maar lijkt op de Van Dam-fronten van Koudum en van het orgel in de Doopsgezinde kerk in Drachten. Van Dam leverde voor dit orgel dan ook het bestek en de tekening.
Het is al enige tijd bekend dat het orgel aan restauratie toe is. Orgeladviseur Theo Jellema heeft het orgel onderzocht en nogal wat gebreken geconstateerd. Er ligt veel vuil en kalk in het orgel. Hier en daar bevindt zich ook kalk in de pijpen. De balg is lek en de hele windvoorziening maakt veel lawaai. Het schilderwerk is aan de klavierzijde in slechte staat. Er is veel houtworm aan de vleugelstukken en er treedt bij bespeling (manualiter en pedaliter) te veel gerammel op. Over de klank constateert Jellema: “Ondanks de ernstige lekkage in de windladen is het nog mogelijk vast te stellen dat het orgel een fraai vitaal klankbeeld bezit. Alleen de bas van de Prestant 8 voet valt uit de toon: de klank is hier 'bol' en luid'.”
Op dit moment wordt er geld geworven om het orgel in oude glorie te herstellen. De totale werkzaamheden kosten iets meer dan een ton. Als dit geld binnen is, kan met de restauratiewerkzaamheden
worden begonnen.
