ok2010menu




Hinszorgel in Tzum 250 jaar:
Concertcommissie Claes Douwes viert in 2010 feest
Friese Orgelkrant 2010
 

Na de restauratie van de Johanneskerk te Tzum in 2003 is de Stichting Freonen van de Tsjommer Toer en Tsjerke (Vrienden van de Toren en Kerk te Tzum) opgericht. Het doel is om de kerk met zijn mooie toren te promoten.

Vanuit deze stichting zijn muziekliefhebbers benaderd en is de concertcommissie ontstaan. De concertcommissie is genoemd naar Claes Douwes. Claes Douwes was omstreeks 1700 schoolmeester, voorzanger en instrumentenmaker in Tzum. Hij maakte, behalve instrumenten als noordse balken en klavecimbels, ook het vorige orgel van de Johanneskerk. Dat was het eerste orgel dat in deze kerk heeft gestaan. Claes Douwes heeft net als J.S. Bach onderzoek gedaan naar de muziektonen. Zijn beschrijving 'Grondig onderzoek naar de toonen de Musiek', is in boekvorm verschenen en in 1699 te Franeker gedrukt. Tekenend voor het belang van dit boek is onder andere dat in 1970 het boekje nogmaals is uitgebracht door de universiteit van Edinburg. Er wordt nog altijd gebruik gemaakt van Douwes' publicatie. Aan het einde van zijn carrière werd deze man tot rechter benoemd.

In 1760 gaven de kerkvoogden van Tzum opdracht aan Gerhard Stevens uit Den Haag om in de Johanneskerk een nieuw orgel te bouwen. Na een poos hieraan gebouwd te hebben, werd het vertrouwen in Stevens opgezegd en werd Hinsz gevraagd het orgel af te bouwen. Hinsz leverde daarmee zijn eerste tweeklaviersorgel in Friesland op. Hierna maakte hij nog drie tweeklaviersorgels in Friesland, te weten te Hallum in 1867 (verwoest in 1804 door het instorten van de kerktoren), te Minnertsga in 1778 (verloren gegaan in 1947 als gevog van kerkbrand) en te Sexbierum in 1767.
Het orgel in Sexbierum bestaat nog, maar verkeert niet meer in originele staat. Momeneel wordt het orgel grotendeels naar de situatie van 1924, toe de orgelmakers Bakker & Timmenga nagenoeg een geheel nieuw binnenwerk leverden, gerestaureerd (zie het artikel Veranderend Orgellandschap). Hierdoor is het Hinszorgel in Tzum het enige nog werkende tweeklaviersorgel in Friesland.

Het orgel in Tzum werd verschillende keren gerestaureerd, waarbij ook diverse veranderingen werden doorgevoerd. Gelukkig bleef de schade in Tzum uiteindelijk beperkt en zijn bijvoorbeeld alle drie de tongwerken bewaard gebleven. De registers die tijdens restauraties werden verplaatst, zijn bij de laatste restauratie van 1985 weer op de originele plaats gezet. De oude klankopbouw is toen in veel opzichten herwonnen.

Het jubileumjaar 2010 willen we uiteraard niet ongemerkt voorbij laten gaan. Tweehonderdvijftig jaar Hinszorgel (1760 - 2010) zulen we vieren met twee bijzondere concerten: een orgelconcert door Martin Mans op zaterdag 12 juni 2010 én een orgelconcert door Sander van Marion op zaterdag 6 november 2010.



stuur link via whatsapp stuur link via mail kopieer link naar clipboard