ok2005menu




Integrale orgeloeuvre van César Franck op Friese Cd Friese Orgelkrant 2005
 

Op 6 november van het vorig jaar kwam tegelijk met het boek 'Vijf eeuwen Friese Orgelbouw' de Cd-box 'Friese orgelpracht' uit. Deze Cd-box bestaat uit zes eerder afzonderlijk verschenen opnamen van Friese orgels, allemaal bespeeld door Jan Jongepier. Eind vorig jaar kwam eveneens de omvangrijke Cd-box 'Orgels in Nederland' uit. Bij deze twintig Cd’s schreef Jan Jongepier een begeleidend boek. In de vijf boxen van elk vier Cd’s is voor tien Friese orgels een plaats ingeruimd. Eerder vorig jaar is een dubbel-Cd uitgebracht van de organist Jacobus Johannes (Koos) Kramer. Koos Kramer werd in Dokkum (1938) geboren. Hij studeerde in zijn jongensjaren onder andere bij Piet Post. Na de kweekschool in Dokkum te hebben afgerond, studeerde hij aan de conservatoria te Groningen en Rotterdam, laatstelijk bij André Verwoerd. Kramer overleed in juli 1999 te Apeldoorn. De dubbel-Cd bestaat uit een selectie van privé-opnamen, vooral bedoeld als 'herinnering voor wie hem kenden' en is niet in de winkel verkrijgbaar. Er worden vier orgels bespeeld: het hoofdorgel van de Sint-Laurenskerk in Rotterdam, het orgel in de Jacobskerk te Winterswijk en in de Sankt Laurenzenkirche in Sankt Gallen (Zwitserland) en het Wells Cathedral organ (Engeland). Het gespeelde repertoire strekt zich uit van Scheidemann, Bach, Bastiaans en Bridge tot Andriessen, Duruflé en Messiaen. Koos Kramer telde veel Friezen onder zijn vrienden en kennissen. Zij kunnen de dubbel-Cd tegen de kostprijs van € 15,- bestellen bij Jellie Kramer, telefonisch 055 – 5218072 of via het e-mailadres kramerhlg@zonnet.nl.

Heel bijzonder is de Cd-box met het complete orgeloeuvre van César Franck, die eveneens in november 2004 werd uitgebracht. Drie zilveren schijven worden door de Sneker organist Dirk S. Donker volgespeeld. De opnamen werden in mei, juli, augustus en begin september van het vorig jaar gemaakt in de rooms-katholieke Sint-Martinuskerk te Sneek. Het Maarschalkerweerd-orgel (1891) in deze kerk leent zich uitstekend voor de romantische orgelwerken van de Belgisch-Franse meester. De medewerkenden aan deze opname, van registranten tot geluidstechnici, zijn afkomstig uit Fryslân. Er kan dus met recht van een Friese productie worden gesproken, wat een bespreking in de Friese Orgelkrant rechtvaardigt.

Klaas Doornbos en ik hebben de drie Sneker Cd's samen beluisterd. Klaas is een 'Fries om útens': hij is woonachtig in het Gelderse Wijchen bij Nijmegen, maar is geboren en getogen in Franeker. Zijn eerste orgellessen volgde hij in zijn geboorteplaats. Vervolgens kreeg hij orgelles van Marten Tijmersma en van Klaas Hoek aan de muziekschool van Harlingen. Op het beslissende moment koos hij voor een beroep in de techniek in plaats van een muzikale carrière. Hij is nu werkzaam als design engineer in Nijmegen. Regelmatig keert hij terug naar 'it Heitelân' om er orgelconcerten bij te wonen en om orgellessen bij Theo Jellema te volgen. In en buiten Fryslân assisteert hij zo nu en dan bij een orgelconcert als registrant. Klaas heeft het orgel in de Sneker Sint-Martinuskerk een enkele maal bespeeld als begeleider van de Harlinger Ichtuscantorij, die er in het verleden aan enige vesperdiensten meewerkte. Koormuziek heeft ook al lang Klaas' belangstelling. Sinds een jaar of tien volgt hij zanglessen en met enige regelmaat zingt hij in een projectkoor.

Om de opnamen van Dirk Donker beter te kunnen beoordelen, vergelijken we af en toe met de integrale Franck-opnamen van Bram Beekman (opgenomen in 1999 te Perpignan op het label LBCD) en van Jean Guillou (op het Kruidvatlabel Brilliant Classics, opgenomen in 1989 op het Van den Heuvel-orgel van de Saint-Eustache te Parijs). Klaas beschikt zelfs nog over een LP-opname van Albert de Klerk uit circa 1969, gemaakt in de Sint-Salvatorkathedraal te Brugge. Het Cavaillé-Coll-orgel van de kathedraal Saint-Jean-Baptiste te Perpignan heeft 58 stemmen verdeeld over vier manualen en pedaal. Het Van den Heuvel-orgel in de Saint-Eustache heeft liefst 101 stemmen verdeeld over vijf manualen en pedaal. De Klerk bespeelde in Brugge een orgel met 55 registers verdeeld over drie manualen en pedaal. Het Cavaillé-Coll-orgel van de Sainte-Clotilde in Parijs, waar César Franck in 1858/59 tot organist benoemd werd, beschikte over 46 stemmen verdeeld over drie manualen en pedaal.

In verhouding tot deze orgels is het Maarschalkerweerd-orgel dat Dirk Donker bespeelt, een bescheiden orgel met 27 stemmen, verdeeld over twee manualen en pedaal. Desondanks weet Dirk Donker de muziek van Franck volledig tot zijn recht te laten komen. De beperkte akoestiek van de kerkruimte weet Donker door uitgekiende registraties op te vangen, waarbij hij de aanwijzingen in de partituur zo nauwgezet mogelijk volgt. Eén en ander geeft de Sneker opname een direct karakter. Daarbij storen de keuzen voor de tempi nergens, ook niet in de 'Chorals' die Donker relatief snel speelt. Hier heeft Beekman overigens het voordeel van een groter orgel en een ruimtelijker klinkende kerk. Door het directe van de opname in Sneek klinken sommige fraseringen nogal pregnant, maar de zachte delen (in bijvoorbeeld 'Prière' en 'Andantino') blijven er goed door klinken, terwijl de details prima uit de verf komen. Dat is bij de stevig aangezette opname van Guillou wel eens anders.

Behalve de drie Chorals bevatten de Cd's van Dirk Donker ook de 'Six Pièces' en de 'Trois Pièces', aangevuld met het 'Andantino' en het 'Offertoire pour la Messe de Minuit'. De toelichting bij de drie Cd's, van de hand van Theo Jellema, is zeer uitgebreid en buitengewoon informatief. Anders dan Beekman speelt Dirk Donker de orgelwerken van Franck niet in volgorde van het opusnummer. Bij de Friese Franckopnamen is voor elke Cd afzonderlijk naar een aantrekkelijk programma gestreefd. Donker besluit zijn opnamen met een ferme 'Final'.Resumerend kunnen we zeggen, dat de wijze waarop Dirk Donker de orgelwerken van Franck heeft uitgevoerd, getuigt van moed en vakmanschap. De box met drie Cd's is wat ons betreft een echte aanrader.

JSJ / KDD


stuur link via whatsapp stuur link via mail kopieer link naar clipboard