ok1999menu




Arnold Feddema meer dan 70 jaar trouwe organist in Damwoude Friese Orgelkrant 1999
 

Een organist is iemand 'in hoogheid gezeten'

Arnold Feddema mag gerust de nestor onder Friese organisten worden genoemd. Menig amateur-organist in Friesland heeft les van hem gehad of heeft dat nog. Want ondanks zijn 82 jaar is Feddema nog altijd actief en heeft hij nog altijd een lespraktijk. Reden genoeg voor een gesprek met deze markante persoonlijkheid.

Hoe bent u organist en kerkmusicus geworden?

Feddema: 'Van mijn vader, die hoofd van de lagere school met den bijbel in Murmerwoude (nu Damwoude) was, moesten mijn broer en ik allebei naar de kweekschool. Mijn broer, die later beroepsmilitair is geworden, heeft de kweekschool afgemaakt, maar ik mocht na 1 jaar 'kweek' naar de muziekschool in Groningen. De directeur van de kweekschool in Dokkum, de heer Van Tuinen en vader van de latere burgemeester van Dokkum, heeft bij mijn vader een goed woordje voor me gedaan.'
Na de Groninger muziekschool, waaraan Johnny Ponten hoofdleraar orgel was, ging Feddema voor het staatsexamen L.O. studeren bij George Stam, de bekende organist van de Grote Kerk in Leeuwarden. Zowel theorie als 'praktijk'. Voor het theoretisch examen zou hij naar het conservatorium in Den Haag moeten. Pas na een jaar theorie­onderricht mocht officieel aan het praktische gedeelte, het spelen van een breed orgelrepertoire, worden begonnen. Dat hield praktisch het hele oeuvre van Bach in, werken van Duitse Romantici, maar ook van Widor en Vierne. Zelfs Andriessen werd ingestudeerd, want die zou volgens Stam wel eens tot 'de klassieken' kunnen gaan behoren! Er werd thuis op een pedaal-harmonium geoefend en bij George Stam werd natuurlijk op het Müller-orgel van de Grote Kerk gestudeerd. Op 5 juli 1944 behaalde Feddema zijn staatsdiploma L.O. orgel met als bijvak piano.
Het spreekt vanzelf dat de orgelstudie in de oorlog niet eenvoudig was. Aan het eind van de oorlog moest Feddema zich schuil houden voor de Duitse bezetters.
Na de oorlog trouwde Feddema met degene die nu nog steeds zijn levengezellin is en in 1950 ging hij opnieuw bij George Stam studeren, nu voor staatsexamen orgel M.O. Voor het theoretisch gedeelte slaagde Feddema vlot. Daarna moest hij verder voor het praktische gedeelte. Dat deel van de studie kon hij helaas niet bij Stam doen, want die vertrok naar het conservatorium in Utrecht. Met zijn opvolger, Piet Post, moest hij dus verder. Feddema was in Leeuwarden de eerste leerling van Piet Post.

Uiteraard ging 'het leven' ondertussen ook gewoon door. Er moest brood op de plank komen. Feddema gaf particuliere orgellessen en was dirigent van verschillende koren. Later was hij ook muziekleraar aan enkele scholen. Hij had een lange werkdag. Meestal begon hij vóór acht uur 's ochtends en kwam hij 's avonds pas laat na de koorrepetities weer thuis. Onderwijl moest hij tijd zien vrij te maken voor zijn orgelstudie. Tijdens zijn studietijd verzorgde Feddema voor de NCRV-radio ook een serie live-concerten op het Müllerorgel van de Grote Kerk in Leeuwarden. Piet Post had dat voor hem geregeld en assisteerde als registrant. Feddema: 'Piet Post was een groot musicus, maar hij bezat niet de pedagogisch-didactische kwaliteiten van George Stam. Of het daar nu van kwam, dat zal ik niet durven beweren, maar een feit is, dat ik voor het praktijkgedeelte van het staatsexamen orgel M.O. zakte. De verhouding met Piet Post bekoelde daardoor wel een beetje, maar dat is later allemaal weer goed gekomen'.
Na een korte rustperiode pakte Feddema de M.O.-studie weer op. Van belang daarbij was, dat het Groninger conservatorium was opgericht, zodat hij lessen in Groningen kon volgen en daar ook examen kon doen in plaats van in Den Haag.
Zijn orgelleraar werd nu Wim van Beek, waarbij hij in 1961 als eerste voor het M.0.-B Staatsexamen orgel slaagde, zonder één enkele onvoldoende.

U bent dus steeds beroepsmusicus geweest. Wat hebt u zoal gedaan?

Feddema: 'Van meet af aan had ik een particuliere lesprakatijk en leidde ik diverse koren. En natuurlijk was ik ook kerkorganist, dat laatste al vanaf mijn negende jaar. Verder ben ik op diverse scholen muziekleraar geweest. Toen de muziekschool Dantumadeel werd gestart, ben ik daar als hoofdleraar orgel begonnen en directeur geworden. Toen deze muziekschool in 1968 opging in de bekende muziekschool 'De Wâldsang' te Buitenpost, stapte ik over naar Buitenpost. Mijn andere scholen moest ik toen afstoten, want ik werd mededirecteur met het muzikale beleid in portefeuille, een fulltime baan. Het zakelijke deel liet ik graag aan een ander over'. Feddema is Damwoude trouw gebleven. Hij is er nog altijd organist van de gereformeerde kerk. 'Dat komt', zo zegt Feddema, 'omdat de kerk mij een orgel heeft gegeven en dan kan ik moeilijk opstappen'. Het gaat om een tweeklaviers Pels-orgel met een vrij pedaal en 15 stemmen.
Hoe trouw Feddema was ten opzichte van 'zijn' gemeente, blijkt wel uit het feit dat hij verre vakantiebestemmingen voor zijn gezin uitsloot. Ameland was ver genoeg. Dan kon hij in het weekend met de boot op en neer, zodat hij 's zondags 'gewoon' in zijn kerk en op zijn orgel kon spelen. Uiteraard heeft hij orgelleerlingen gehad die later bekende organisten zijn geworden, bijvoorbeeld Harke Iedema, de te vroeg overleden Jo Houwman, Klaas Tjitte de Jong en Eeuwe Zijlstra. Het bestuurslid Sybe Reiding van onze Stichting Organum Frisicum heeft nog altijd les van Feddema. Oud-leerling Jan Kroeske componeerde ter gelegenheid van Feddema's 70-jarig jubileum als organist een heuse sonate over de naam AFEDDEMA. De M hierin werd een koraal-Medidatie. Een heel bijzonder gebaar.

Vanaf 1968 verzorgt Feddema van oktober tot en met april in 'zijn' kerk eenmaal per maand een zondagavondconcert: hij speelt dan zelf enkele orgelwerken. Verder dirigeert hij een koor dat meewerkt en is er samenzang. Dat doet hij nu anno 1999 nog steeds!! Concerten waar hij met genoegen en dankbaarheid op terugkijkt, zijn radio-opnamen met het Klein NCRV Vocaal Ensemble o.l.v. Kees Deenik. Feddema verzorgde de orgelbegeleiding.
Met dezelfde Kees Deenik werkte hij ook samen bij het 50-jarig jubileum van de NCRV. In de Frieslandhal te Leeuwarden traden talrijke koren op. Een bewerking van Psalm 103 door Mobach werd door de drie beste koren van Feddema samen uitgevoerd. Feddema studeerde het werk met zijn koren in. Tijdens het jubileumconcert dirigeerde Piet vd Hurk en verzorgde Arnold Feddema de orgelbegeleiding. Feddema dirigeerde tijdens dit jubileumconcert andere werken, waarbij Yme Visser uit Franeker op het orgel begeleidde. Yme Visser was meer dan alleen een collega, hij was een echte vriend van Feddema. Op diverse concerten en concoursen hebben zij samengewerkt.
Feddema: 'Yme Visser was een aimabele en milde man met veel gevoel voor humor. Toen een collega eens klaagde, dat predikanten in hun gebed nooit de organist noemden, zei hij: Maar de dominee bidt toch steevast voor 'hen in hoogheid gezeten'? Nou, daar hoort de organist natuurlijk ook bij'.
De radioconcerten, die Feddema met zijn kuren meestal voor de NCRV verzorgde, zijn legio, gewoon teveel om allemaal op te noemen.

Hoewel u en uw echtgenote de leeftijd der sterken reeds hebben bereikt, staat u beiden nog midden in het leven. Wat is één van de mooiste dingen die u na uw pensionering hebt ondernomen?

Feddema: 'Dat is ongetwijfeld de Bachreis in 1985 naar de toenmalige DDR. Ik heb toen de orgels in Erfurt, Armstadt en Muhlhausen bespeeld. Maar vooral het volgende zal me altijd bijblijven: we bezochten het kerkje in Dornstadt, waar Bach is getrouwd. De kerk was net opgeknapt en via wat een orgelbouwer bleek te zijn, die daar nog aan werkzaamheden ter afronding van het orgelonderhoud bezig was, werd ik tot het orgel toegelaten en mocht ik even spelen. Ik improviseerde over psalm 68 'Geloofd zij God met diepst ontzag' en daarna zong ons reisgezelschap de psalm mee. Een toevallig ook aanwezig Oost­Duits gezelschap was tot tranen geroerd, want de afgelopen 25 jaar had niemand van het gezelschap kunnen kerken en dus ook geen psalm kunnen zingen. Indrukwekkend'. We raden Feddema aan nog eens orgels in de voormalige DDR te bezoeken nu 'die Wende' al weer bijna 10 jaar geleden heeft plaats gehad. Feddema moet echter bekennen, dat met het klimmen der jaren zijn reislustigheid is afgenomen.
Daarom nodigen we hem uitdrukkelijk uit 'onze' Friese orgelexcursies bij te wonen. Die zijn immers dicht bij huis. Dat is niet tegen dovemans oren gezegd.
Dat het muziekleven van Feddema allesbehalve voorbij is, blijkt tijdens het interview. Hij wordt gebeld met het verzoek om in twee diensten te spelen. Dat gebeurt nog regelmatig. Door de week is het vaak moeilijk om bij rouw- of trouwdiensten een organist te vinden en dan weet men in de wijde omtrek Feddema nog terdege te vinden.

Tot slot: hoe ziet u de toekomst van het Friese orgelleven?

Feddema: 'Ik zie een golfbeweging. Voor de oorlog stelde het Friese orgelleven op een enkele uitzondering na niet veel voor. Na de oorlog is er een enorme bloei gekomen, niet alleen wat de concertseries betreft, maar ook wat de belangstelling voor het orgel op de muziekscholen betreft. Nu leven we wat dat betreft in een andere tijd, want toen ik 17 jaar geleden met pensioen ging, stond de orgelafdeling van de muziekschool 'De Wâldsang' te Buitenpost in volle bloei. Er waren zelfs wachtlijsten, terwijl er op dit ogenblik nog maar enkele tientallen leerlingen orgelles volgen. Maar eens komt daar vast op een of nadere manier weer verbetering in'.

Nadat we nog enkele fotoboeken over het lange muzikale leven van Feddema hebben bekeken. offreert mevrouw Feddema ons nog een kopie koffie.
Vervolgens pakken we onze aantekeningen van het interview in, nemen afscheid en begeven ons naar de auto. De heer en mevrouw Feddema zwaaien ons uit. Straks, aan het eind van de middag komt het volgende bezoek Inderdaad, beiden staan ondanks hun 82 jaar nog volop in het leven.


stuur link via whatsapp stuur link via mail kopieer link naar clipboard