'Olivier Messiaen werd in 1908 te Avignon (Frankrijk) geboren. Een groot deel van zijn jeugd bracht hij in Grenoble door, waar ook zijn muzikale vorming begon. Zijn vader was leraar Engels en zijn moeder was dichteres. Sinds 1919 woonde hij in Parijs, waar hij aan het conservatorium studeerde en o.a. van Marcel Dupré en Paul Dukas een leerling was. Op zijn 23e jaar werd hij organist van de Eglise de la Sainte Trinité in Parijs en dat is hij tot zijn dood in 1992 gebleven. Al vroeg componeerde hij werken voor orgel, in 1935 bijvoorbeeld het bekende 'La nativité du Seigneur'. Tijdens de Tweede Wereldoorlog belandde hij in Duitse gevangenschap. Hij schreef toen het 'Quatuor pour la fin du temps' (1943). Na de oorlog keerde hij terug naar Parijs, waar hij aan het beroemde Parijse conservatorium werd benoemd.
Zijn muziek heeft een interessante ontwikkeling doorgemaakt, waarbij een heel specifiek eigen geluid herkenbaar bleef. Maar steeds is de relatie van zijn muziek met zijn rooms-katholieke geloofsovertuiging een bijzonder hechte geweest.'

Theo Jellema: 'Door een aantal dingen.
In de eerste plaats wilde ik mijn eigen studeren opnieuw richting geven. Het studeren wordt veelal door mijn concertpraktijk bepaald en dat betekent: van alles door elkaar. Ik had er behoefte aan me op één zaak te concentreren.
Bovendien werd ik me bewust, dat de 21e eeuw er al aan komt, terwijl we zo weinig de 20e-eeuwse muziek spelen. Op een bepaald moment vraag je je af wat de belangrijke dingen zijn, die je nog niet hebt gedaan.
Tenslotte maak je zelf in je repertoirekeuze ook een bepaalde ontwikkeling door.
Wat mij betreft - maar niet alleen mij - is Messiaen de belangrijkste 20e-eeuwse componist. Zeker voor orgel. Tegenwoordig vormt het werk van Messiaen een wezenlijk onderdeel van de orgelopleiding aan de conservatoria, gewoon omdat Messiaen met kop en schouders boven zijn tijdgenoten uitsteekt.
Heb je eenmaal de keus voor een Messiaen-cyclus gemaakt, dan moet je eigenlijk zijn gehele oeuvre spelen. Vandaar'.

Theo Jellema: 'Op iedereen. De muziek van Messiaen is 'ijzersterk' en daarom zal iedere orgelliefhebber door sommige stukken worden aangesproken: voor de traditionele orgelliefhebber biedt het een kans om nieuwe wegen in te slaan. Anderen zullen ontdekken, dat bij deze muziek het orgel heel anders dan anders klinkt. Bovendien heeft Messiaen ook een bepaalde ontwikkeling doorgemaakt: in zijn eerste orgelwerken sluit hij nog aan bij het werk van tijdgenoten, na de tweede oorlog ontwikkelt hij zich in de richting van de avant-gardistische muziek om tenslotte bij een eigen synthese te eindigen.'

'Technisch en muzikaal is Messiaen heel vooruitstrevend, religieus gesproken was hij conservatief. Zijn muziek heeft verschillende invloeden ondergaan: Debussy, Stravinsky (Le Sacre du Printemps), cerebraal geconcipieerde seriële muziek, ritmen in Indische muziek uit de 12e/13e eeuw, vogelgeluiden, en het Rooms - Katholicisme. Messiaen noemde zichzelf op zijn visitekaartje 'componist, ritmicien en ornitholoog'. Uiteindelijk ontwikkelde hij een synthese, een eigen stijl. Kenmerken daarvan zijn ritmische complexiteit, gebruikmaking van vogelgeluiden, toonreeksen die afwijken van traditionele toonsoorten en nieuwe melodieën en harmonieën.
Messiaen heeft niet alleen voor orgel geschreven, maar ook voor piano (zijn vrouw was pianiste). Daarnaast heeft hij kamermuziek en werken voor orkest gecomponeerd, in 1983 zelfs een opera'.

Theo Jellema: 'Voor het orgel in de Grote Kerk van Leeuwarden is gekozen vanwege de kracht en de brillance. Omdat bij het Livre du Saint Sacrement het gebruik van een zwelkast essentieel is, speel ik dat op het orgel in de Grote of Martinikerk in Sneek.
Op 12 mei speel ik in de Sneker Sint-Martinuskerk. Het Maarschalkerweerdorgel in die kerk past qua klank het mooist bij de vroege werken van Messiaen. De sfeer van de Sint-Martinuskerk past ook het best bij deze 'roomse muziek'. Daarom deze drie orgels in Friesland'.

Theo Jellema vraagt bijzondere aandacht voor de registranten die hem bij zijn Messiaen-concerten assisteren. Hij heeft er voluit twee bij elk concert nodig, vooral bij de latere werken van Messiaen. Messiaen liet aan het Cavaillé Collorgel van de Eglise de la Sainte Trinité een aantal moderne veranderingen aanbrengen. Sinds 1965 beschikte hij over een elektrische speeltafel en over zogenaamde 'vrije combinaties'. Dat laatste betekent, dat hij combinaties van registraties naar willekeur kon opslaan in een geheugen. Met één druk op een knop kon Messiaen tijdens het spelen op eenvoudige wijze ingewikkelde registraties 'inschakelen'. Op orgels zonder dergelijke vrije combinaties moet één en ander handmatig door registranten gebeuren. Die moeten tijdens de concerten hard werken, dat laat zich raden. Vandaar Theo Jellema's afhankelijkheid en grote waardering voor zijn helpers.

'Bij het eerste concert in de serie op 27 januari waren bij de inleiding 50 mensen aanwezig en bij het concert zelf ruim 70 personen. Een goede opkomst.
Inmiddels heb ik ook een eerste lezing uit een serie van drie gehouden in de Openbare Bibliotheek van Leeuwarden. In deze lezingen staan andere aspecten van Messiaens werk dan zijn orgelcomposities centraal. Op 14 april is het onderwerp in de Openbare Bibliotheek 'muzikale organisatie en inspiratie' en op 22 september gaat de lezing over zijn piano-oeuvre.
Met elkaar, de lezingen voorafgaand aan de orgelconcerten en de lezingen in de Openbare Bibliotheek, ontstaat voor de toehoorder een totaalbeeld van het werk van Messiaen'.

Theo Jellema: 'Wat de orgelconcerten betreft, zal 2000 er heel anders uitzien. Ondanks mijn wens meer eigentijdse muziek te spelen, kunnen we in 2000 niet om Bach heen. In 2000 is het immers 250 jaar geleden dat Johann Sebastian Bach stierf. Weer heel wat anders dan Messiaen'.

Dat laatste kan ik beamen, want na het interview met Theo Jellema heb ik de complete orgelwerken van Messiaen gekocht, een aanbieding bij de klassieke vakhandel: 8 CD's van de organist Willem Tanke op het Adema-Schreursorgel van de Basiliek Sint-Bavo in Haarlem voor f 99,50. Een heel bedrag ineens weliswaar, maar de verkoper in Groningen waar ik de CD-set kocht, sprak enthousiast van 'een koopje'. Terwijl ik het interview uittik, klinkt Messiaen over de boxen van mijn computer. Inderdaad, Messiaen is heel iets anders dan Bach, maar net zo inspirerend.