Onderwijzer, hoofd der school en organist, deze combinatie van functies kwam vroeger veel voor, maar ook tegenwoordig zijn er nog veel leerkrachten die zondags op de orgelbank in de kerk plaatsnemen. Mijn belangstelling voor muziek werd vooral gewekt door de populaire orgelbespelingen die Piet van Egmond gaf voor de N.C.R.V. - radio. Zijn repertoire was ongekend breed en varieerde van allerhande piano- en orkestwerken tot opera-, operette- en salonmuziek. Het slot was altijd een improvisatie. Dit alles fascineerde mij zodanig, dat ik hem op elfjarige leeftijd een brief schreef. Dat was in 1951. Daarna ontstond een intensieve correspondentie waaruit persoonlijke contacten zijn ontstaan. Mede hierdoor werd in 1986 de STICHTING PIET VAN EGMOND DOCUMENTATIECENTRUM opgericht.
In Achlum, waar ik opgroeide, bespeelde meester van Dalen, hoofd der school, het orgel van de Nederlandse Hervormde kerk. Ik raakte met hem bevriend door het orgel en speelde veel diensten voor hem. Ondertussen kreeg ik les van Yme G. Visser uit Franeker, een sympathieke man en een geweldig musicus.
Eens speelde hij voor mij de Posthoorn Galop op de vleugel.
Zomaar even ........
Nadat meester van Dalen met pensioen ging, nam ik het van hem over als organist van het prachtige van Dam - orgel. Inmiddels volgde ik de opleiding tot onderwijzer en daarna deed ik de hoofdakte. Tijdens dat jaar hospiteerde ik aan de M.A.V.O. in Harlingen. In een muziekproject besteedde ik aandacht aan het orgel en ging daarna met mijn klas naar Achlum en demonstreerde daar het orgel. De leerlingen waren laaiend enthousiast. In Tzum, waar ik benoemd werd tot onderwijzer speelde ik wel tijdens de kerstvieringen op het Hinsz-orgel in de Hervormde kerk, maar helaas heb ik het orgel nooit met de kinderen kunnen bezoeken.
In Augustinusga was dat anders. Ik werd daar Kerkvoogd en organist. Bovendien was het een prachtige kerk, waar veel over te vertellen was. Ik bezocht het gebouw dan ook met de leerlingen . We eindigden dan altijd bij het orgel dat ik hen dan uiteraard voorspeelde.
Toen ik benoemd werd tot hoofd der school in Kubaard in 1973, wist ik precies wat voor orgel zich in de kerk bevond. Immers als jongen had ik het in 1958 al bespeeld evenals veel andere orgels in onze provincie. De dispositie bevond zich in mijn verzameling. Over dit instrument wil ik graag wat meer vertellen omdat ik het bijna 24 jaar heb bespeeld. Ook was ik jarenlang kerkvoogd zodat ik een nauwe band had met kerk en orgel.
Voor dat ik daar werkzaam was speelden onderwijzers al een actieve rol: Enkele feiten: het orgel werd in 1856 gebouwd door Willem Hardorff. Hij had in 1843 de orgelmakerij van de bekende Van Gruisen overgenomen en was een uitstekende orgelbouwer. In 1869 bouwde hij ook het prachtige orgel van Oosterend. Het Kubaarder orgel is het oudste dat van Hardorff bewaard is gebleven. Het toezicht bij de bouw had D. Posthumus, schoolmeester te Kubaard. Een jaar later begon meester een "zangschool" oftewel een zangvereniging.
Frappant was het dat ik hier ook al weer snel op de orgelbank terecht kwam. Het Liedboek voor de kerken was toen net geïntroduceerd en dat gaf toch de nodige problemen. Dit was de reden dat ik "zondagavondzang" ging doen. Ik gaf les aan de drie hoogste klassen. Daar ging ik nieuwe liederen mee instuderen. Verder zongen we liederen die bekend waren maar qua melodie iets waren veranderd en oude bekenden, toppers van toen zogezegd!
Zo waren we dan aan het oefenen met de gemeente. Als intermezzo speelde ik een orgelsolo. Die zangavonden voorzagen in een behoefte. Het werd in Kubaard gewoonte dat ik eens in de drie jaar met mijn leerlingen op excursie ging naar de kerk. We begonnen dan op het kerkhof. Immers de stenen spreken ! Daarna gingen we naar binnen en praatten over preekstoel, doopvont, doophek, herenbanken en vooral die merkwaardige galerij tegenover het orgel. Het fraaie Hardorff-orgel liet ik hen horen terwijl ze nog beneden waren. Boven gekomen vonden ze de speeltafel eigenlijk maar klein. Het mooiste was altijd het "pûstertraapjen". De installatie waar wind door wordt geproduceerd is in Kubaard nog volkomen intact.
Hier kan ik een leuke anekdote over vertellen. Het gebeurde mij eens dat de schakelaar voor de motor een "klik" liet horen tijdens het slotaccoord van het eerste lied van een eredienst. Ik begreep dat het echt "uit" was. De motor was verbrand. Ik moest het woord nemen. Ik vroeg of er vrijwilligers waren om te "pûstertraapjen". Een oudgediende spoedde zich naar boven en zorgde er voor dat de dienst compleet met orgel kon worden voortgezet. Toen werd bewezen dat orgeltrappen geen sinecure is. Dat doe je niet zo maar eventjes, het is een vak!
Als ik met de kinderen naar het orgel ging was "pûstertraapjen" het spannendst.
Ze mochten het ook even proberen evenals spelen, al was het maar met één vinger. Ik liet diverse klankkleuren horen en imiteerde de koekoek, doedelzak, een muziekkorps enz.
Soms ging ik met hen naar de Martinikerk in Bolsward.
Koster de Way gaf tekst en uitleg over de kerk en ik liet het orgel horen.
Kinderen in aanraking brengen met kerk en orgel, maar ook met muziek in het algemeen, heb ik als een opdracht gezien. Zo heb ik ze veel muziek laten beluisteren b.v. Peter en de wolf, het carnaval der dieren, de Moldau, de schilderijententoonstelling, de tovenaarsleerling en niet te vergeten de Matthäus Passion. Muziek integreren met andere vakken, zoals Geschiedenis, Aardrijkskunde, Tekenen, maar vooral met de Bijbel is voor mij altijd een doelstelling geweest. Tijdens de laatste Kubaarder kunstmanifestatie heb ik voor belangstellenden het orgel niet alleen bespeeld maar ook gedemonstreerd. Velen kwamen naar boven en stonden versteld bij het zien van al die pijpen, enzovoort. Mooi toch .....
