ok1998menu




Organist op Vlieland Friese Orgelkrant 1998
 

Doordat geen van de 1150 inwoners van het Friese Waddeneiland Vlieland in staat is of zich geroepen voelt de zondagse eredienst te begeleiden in de enige kerk die er op het eiland is, reist Otto Roelofsen uit Kimswerd minimaal één keer in de twee weken en 's zomers wekelijks naar dit 'eiland van rust en ruimte'. Ook Corry Zorgdrager uit Workum en Jochem Braaksma uit Wormerveer bespelen regelmatig het orgel van de fraaie Nicolaaskerk.

Corry Zorgdrager was tot voor enige jaren vaste organiste van de Nicolaaskerk. Toen zij naar de vaste wal verhuisde, verloor de SOW-gemeente van Oost-Vlieland haar - voorlopig laatste - vaste organist. De zondagse erediensten gingen echter door: elke zondag één dienst gedurende het grootste deel van het jaar en in het hoogseizoen vijf per zondag. Naast de ochtenddienst houdt de SOW-gemeente in juli-augustus ook een zangdienst om half acht 's avonds. Ook de Gereformeerd Vrijgemaakte gemeente houdt tijdens de twee zomermaanden twee diensten per zondag in de Nicolaaskerk: 's ochtends al om kwart over acht vóór de dienst van de SOW-gemeente en 's middags om half vijf. Rond het middaguur vindt er dan ook nog een dienst plaats van de Duitse Evangelische Kirche. Gelukkig hoeft organist Otto Roelofsen deze vijf diensten niet allemaal voor zijn rekening te nemen: de 'vrijgemaakten' hebben vrijwel altijd een eigen organist, zodat er dan drie diensten voor hem overblijven om de orgelbegeleiding te verzorgen. Organist zijn op Vlieland betekent de hele zondag van huis zijn, twee maal een bootreis van ongeveer anderhalf uur ondernemen en bovendien overnachten op het eiland. Dat laatste is gelukkig tot nu toe geen probleem: achter de pastorie is een vrijstaand appartement beschikbaar.

Op Vlieland heeft de organist te maken met een sterk wisselende gemeente, zeker wat het aantal gemeenteleden betreft: 's winters zijn er gemiddeld zo'n 30 tot 35 kerkgangers, 's zomers wel 10 keer zo veel en dan zijn de eilanders ver in de minderheid. Spelen in de 'Duitse dienst' is een aparte ervaring. De taal, de liederen, maar ook de liturgie is anders. Vooral het aantal kerkgangers verschilt echter: soms nog geen twintig, meestal nog geen tien. Eens op een warme, zonnige zondag kwam er helemaal niemand opdagen, zodat de voorganger en de organist (die dan tevens koster is) besloten de dienst maar te laten vervallen. Toen konden ook zij, vervroegd, naar het strand! De zangdiensten, die in het hoogseizoen worden gehouden, hebben een geheel eigen sfeer. Er is geen preek. Er zijn alleen lezingen, een gebed en er wordt natuurlijk veel gezongen. De aanwezigen, waaronder vaak opvallend veel kinderen, kunnen een keus maken uit het Liedboek voor de Kerken en de 'liedbladen' waarop naast liederen speciaal voor kinderen (o.a. Hanna Lam en Elly & Rikkert) liederen staan uit 'Opwekking', Johannes de Heer en Taizé. Ook canons worden graag gekozen en gezongen. Aangezien er maar één kerk op Vlieland is, wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met ieders traditie.

Soms vindt er door de week een bijzondere dienst plaats, een samenkomst om een overledene te gedenken of een begrafenisdienst. Op Vlieland wordt bijna iedereen vanuit de kerk begraven. Regelmatig komt de oud-Vlielandse Corry Zorgdrager daarvoor speciaal over, omdat Otto Roelofsen vanwege zijn werk als leraar aan een school in Harlingen dan verhinderd is.
Toen er enige jaren geleden vanwege 50 jaar bevrijding een speciale kerkdienst op woensdagmiddag werd gehouden, werd organist Otto Roelofsen - tevens voorzitter van de Stichting Organum Frisicum - in het kader van een speciale oefening per helikopter overgevlogen. Een wel zeer bijzondere ervaring, die jammer genoeg maar kort duurde.' Per helikopter duurt de reis van het treekziekenhuis Oranjeoord in Harlingen naar de Vlielander helihaven namelijk maar 10 minuten. Maar weinig organisten zullen voor het begeleiden van een dienst per helikopter zijn opgehaald!

Voor de liefhebbers nog iets over het orgel in de Vlielander Nicolaaskerk. Over de oorsprong en de bouwtijd bestaan enkele onzekerheden, maar waarschijnlijk is het gebouwd door een Westfaalse orgelmaker en heeft het instrument aanvankelijk in een Overijsselse kerk gestaan. Het is rond 1750 gebouwd als een éénklaviers instrument met de speeltafel aan de achterzijde. In de 20e eeuw werd het orgel met een tweede klavier (als onderwerk) en een vrij pedaal (subbas, achter het orgel) uitgebreid, waarbij de speeltafel naar de rechterzijkant verhuisde. Onder de 14 stemmen is materiaal uit de 18e, 19e en 20e eeuw. De laatste restauratie werd begin jaren '70 uitgevoerd door de firma Mense Ruiter. Het instrument verkeert thans nog in goede staat. Gedurende de zomervakantie worden er concerten gegeven door gerenommeerde organisten, vaak met instrumentale of vocale medewerking. Deze zomer spelen Charles de Wolff, die regelmatig in de kerk van Vlieland concerteert en dan vaak meer dan 200 bezoekers trekt, Wim van Beek en Eeuwe Zijlstra. In de Friese orgelagenda 1998 zijn de data van hun orgelconcerten te vinden.

De omstandigheden zijn voor de Vlielander organist steeds wisselend. De overtocht per boot is elke keer weer anders: het kan stormen, er kan sprake zijn van een kalme zee of van ijsgang. Ook de groep kerkgangers wisselt steeds. Daarom is en blijft het organist zijn op het eiland een boeiende en dankbare bezigheid.

Otto Roelofsen


stuur link via whatsapp stuur link via mail kopieer link naar clipboard